CUMHURİYET

[Adnan Kütük]

Cumhuriyet'in İlanı, milletin yönetilme şeklinin belirlenmiş olduğu, Atatürk'ün siyasi devrimlerinden bir tanesidir. Türkiye Büyük Millet Meclisin'de(TBMM)29 Ekim1923'te ortaya çıkan kabine bunalımı sonucunda, bu yönetim şeklinin kusurları daha net ortaya çıkmış ve 29 Ekim'de Anayasanın ilgili maddeleri değiştirilerek, ülkenin yönetim şekli cumhuriyet olarak belirlenmiştir.

Mustafa Kemal Paşa`nın tavsiyesi ile 27 Ekim 1923'te Ali Fethi (Okyar) Bey başkanlığındaki hükümetin istifası ve Cumhuriyet Halk Fırkası grubunun yeni hükümet listesi üstünde anlaşmaya varamaması üzerine, Mustafa Kemal Paşa 28 Ekim gecesi arkadaşlarını toplayarak sorunun gerçek çözümüyle ilgili düşüncesini açıkladı ve İsmet İnönü'yle o gece, devletin niteliğinin Cumhuriyet olduğunu öngören bir yasa tasarısı hazırlanmıştır.

Cumhuriyet ilanının getirdikleri
Cumhuriyetin ilanı, Türk kurtuluş mücadelesinin askeri ve siyasi alanda zafere ulaşmasının bir sonucudur.
Osmanlı Monarşik yönetiminin Milli Mücadeleye karşı takındığı olumsuz tavır, batıdaki siyasi gelişmelere paralel olarak çizilmiştir. Fakat bu gelişmelerin sonucunda beklenilenin aksine bir Türk devleti yok olmamış rejim değiştirerek çağdaş bir devlet olarak varlığını sürdürmüştür.
Mustafa Kemal Atatürk'ün ilk Cumhurbaşkanı olarak seçilmesiyle, saltanatın kaldırılmasından sonra ortaya çıkan devlet başkanlığı sorunu da çözümlenmiştir. Cumhuriyetin ilanı, Türk Ulusu'nun çağdaş uygarlık seviyesine çıkaran inkılâplar için elverişli bir ortam hazırlamıştır.
Devletin yönetim şekli belirlenmiştir.
Mecliste hükümeti Sistemi’nden kabine Sistemi’ne geçilmiştir. Böylece Hükümet bunalımı sorunu çözümlenmiştir.
Demokratik bir anayasayla halk egemenliği üzerinde yükselen, yeni bir yönetim biçimi olarak Cumhuriyet yönetimine geçildi Saltanat ve Hilafet kaldırıldı
Kapitülasyonlara son verildi
Din ve devlet işleri birbirinden ayrıldı, laiklik ilkesi yerleştirildi
Köylüye toprak, makine, tohumluk vb. dağıtıldı, tarım okulları, tohum ıslah istasyonları, örnek devlet tarım çiftlikleri kuruldu, Yüksek Ziraat Enstitüsü açıldı, Ziraat Bankası aracılığıyla köylüye kredi olanakları arttırıldı
Anadolu'nun içlerini denizlere bağlayan yeni demiryolları yapıldı, yabancıların elindeki demiryolları bedelleri ödenerek kamulaştırıldı
Duyun-u Umum iye’nin elindeki petrol, tuz, şeker, kibrit, tütün tekelleri devlet tekeli haline getirildi
Üretim ve tüketim kooperatifleri kuruldu, kooperatifçilik teşvik edildi
Dış ticaret devletleştirildi
Ülkenin sanayileşmesi için KİT'ler kuruldu (Sümerbank, Etibank, TKİ, M.T.A. vb.)
Özel sektör teşvik edildi
Özellikle liman şehirlerindeki, azınlıklardan oluşan tüccarlara ağır vergiler getirildi
5 yıllık kalkınma planları yapıldı ve uygulandı
Şeriat vergisi ÖŞÜR kaldırıldı
Tekke ve tarikatlar kapatıldı
Eğitim birliği temelinde eğitim parasız hale getirildi ve yaygınlaştırıldı
Halkın kültürel gelişimi ve örgütlenmesi için halk evleri kuruldu
Köy aydınlanması ve toprak sorununu çözme amacıyla köy enstitüleri planlandı, ön uygulamaları yapıldı
Millet mektepleri açıldı, okuma-yazma seferberliği ülkenin her yanına yayıldı
Fikir ve sanat eserlerini koruma yasası çıkarılarak, tarihsel ve kültürel değerler koruma altına alındı
Medeni Kanun kabul edilerek vatandaşlık hakları yerleştirildi
Yeni ticaret yasası çıkarıldı, çağdaş ticari kurumlar kuruldu
Soyadı Yasası çıkarıldı
Ulusal bankacılık geliştirildi, İş Bankası, Emlak Bankası kuruldu
Türk Tarih ve Türk Dil kurumları kurularak, ulusal tarihe ve Türkçeye sahip çıkıldı
Uluslararası takvim ve saat kabul edildi
Kabotaj hakkı ulusallaştırıldı, yerli üretim gümrük korumasına alındı
Arapça yazıdan vazgeçildi, Latin alfabesi getirildi
Toprak yasası çıkarılarak, aşiretlerin bir kısım arazileri kamulaştırıldı ve yoksul köylülere dağıtıldı
Kılık kıyafet yasasıyla peçe, çarşaf, sarık, fes vb. kaldırıldı
Ağırlık ve mesafe ölçüleri uluslararası standartlara getirildi, okka, dirhem,arşın vb. yerine kg., gr. metre vb. kabul edildi
Enerji santralları, barajlar, şeker, çimento ve tekstil fabrikaları kuruldu
Hafta tatili Cuma'dan Pazar'a alındı
Ordu modernleştirildi
Kadın hakları geliştirildi, seçme seçilme ve çalışma hakları getirildi
Kültürel gelişme devlet desteğine alındı, Devlet Tiyatro, Bale ve Operası kuruldu
Yeni üniversiteler açıldı
Büyük adli reformlar yapıldı, seri mahkemeler kapatıldı, çağdaş hukuk kurumları getirildi, mecelle kaldırıldı
Defin ve mezarlık işleyişi yeni ve çağdaş kurallara bağlandı
Madenler devletleştirildi
Ormanlar ve göller kamulaştırıldı ve korumaya alındı
Gerici ve ayrılıkçı isyanlar bastırıldı
Barışçı dış politika egemen kılındı, özellikle komşu ülkelerle dostça ilişkiler geliştirildi
Duyun-u Umumiye borçları düzenli olarak ödendi
Karşılıksız para basılmadan, denk bütçe her yıl gerçekleştirildi
Halk sağlığı ve kitle sporu geliştirildi, hastaneler, hemşire okulları ve spor tesisleri yapıldı
Türk tarihinin ilk nüfus sayımı yapıldı
Toprak envanteri çıkarıldı, kadastro örgütü kuruldu
Sivil havacılık geliştirildi, uçak sanayi yatırımlarına özel önem verildi
İletişim yatırımları yapıldı, Radyo, Telgraf ve Telefon işletmeleri kuruldu, devlet posta örgütü yeniden yapılandırıldı.

Özetin özeti:O günlerin zor şartlarında hayata geçirilen kazanımlara hep beraber sahip çıkalım,sağlıcakla kalın

Adnan Kütük

[salih yıldırım]

harika adnacığım yazın beğendim dostum

[Adnan Kütük]

Sevgili Salih öğrencilere lazım olur diye düşündüm haliyle Cumhuriyet ne getirdi ne götürdü diye sorsan bilen kişi sayısı az...